|
PIEŚŃ O ZAMORDOWANYM NARODZIE ŻYDOWSKIM - REPLIKA
PROGRAM PRZEGLĄDU FILMÓW DOKUMENTALNYCH, DOTYCZĄCYCH ŁÓDZKIEGO GETTA
19-24 kwietnia 2004 r., kino Charlie
PROGRAM:
19 kwietnia (poniedziałek) godz. 16.30:
STACJA RADEGAST (10 min.)
FOTOAMATOR
20 kwietnia (wtorek) godz. 16.30:
DZIECI Z ŁÓDZKIEGO GETTA
KRÓL I BŁAZEN
21 kwietnia (środa) godz. 16.45:
STACJA RADEGAST (10 min.)
OPOWIEŚĆ O
CHAIMIE RUMKOWSKIM I ŁÓDZKICH ŻYDACH
22 kwietnia (czwartek) godz. 16.30:
DZIECI Z ŁÓDZKIEGO GETTA
KRÓL I BŁAZEN
23 kwietnia (piątek) godz. 16.30:
LITZMANNSTADT GHETTO
HA-ZAMIR
24 kwietnia (sobota) godz. 16.30:
LITZMANNSTADT GHETTO
DZIELNICA ŚMIERCI
OPISY FILMÓW:
LITZMANNSTADT GHETTO
scen. i reż. Daniel Szylit, 1965, POLSKA, 15 min.
zdj. Bogdan Chłamczyk, 35 mm cz.b.
Film o charakterze reportażu historycznego opartego na autentycznych dokumentach archiwalnych z
czasów drugiej wojny
światowej. Ukazuje tragiczne dzieje Żydów łódzkiego getta, jego wewnętrzne życie oraz klimat
tego miejsca - gdzie na obszarze
4 km2 tłoczyło się 160 tysięcy ludzi.
FOTOAMATOR
reż. Dariusz Jabłoński, 1998, POLSKA, 78 min.
zdj. Tomasz Michałowski, muz. Michał Lorenc,
scen. Andrzej Bodek, Arnold Mostowicz, Dariusz Jabłoński
W 1987 roku w jednym z wiedeńskich antykwariatów odnaleziono kilkaset kolorowych slajdów z
czasów drugiej wojny światowej -
jedne z pierwszych kolorowych pozytywów wykonanych na świecie. Zdjęcia przebadała grupa
historyków Holocaustu: okazało się,
iż zostały wykonane przez Waltera Genewiena - głównego księgowego łódzkiego getta i
przedstawiają obrazy tamtego miejsca.
Obraz, zarejestrowany na slajdach, stał się podstawą filmu o Holocauście przedstawionym z
punktu widzenia niemieckiego
urzędnika. Każde słowo w filmie pochodzi z autentycznych przekazów: z korespondencji Geneweina
do przełożonych, z listów do
firmy produkującej slajdy, z zapisu zeznań składanych przez księgowego z 1947 roku. Jedynymi
współczesnymi głosami są
fragmenty rozmowy z Arnoldem Mostowiczem, żydowskim lekarzem, świadkiem przedstawionych
wydarzeń. Praca nad filmem trwała
ponad pięć lat. Członkowie ekipy szukali po całej Łodzi miejsc ze slajdów Geneweina, aby móc
pokazać ich stan dzisiejszy.
Dużo czasu zajęły również poszukiwania w archiwach polskich i niemieckich. Dzięki temu każde
kolorowe zdjęcie sprzed lat jest
zestawione z czarno-białym zdjęciem tego samego miejsca we współczesnej Łodzi.
OPOWIEŚĆ O CHAIMIE RUMKOWSKIM I ŁÓDZKICH ŻYDACH
reż. Peter Cohen, 1982, SZWECJA, 53 min.
16 mm/ cz.b (j.angielski)
Likwidacja polskich Żydów przez nazistowski aparat zagłady posiada swą liczną dokumentację i
wydaje się być powszechnie
znany. Mniej mówi się o reakcjach społeczeństwa żydowskiego na ich sytuację, co robiono, aby
jej przeciwdziałać.
Dokument porusza problematykę i dylematy moralne, i etyczne, dotyczące drugiej wojny światowej,
wnikając w środowisko
żydowskie.
Jego czołowa postać - desygnowany przez Niemców na stanowisko Przewodniczącego Łódzkiego
Zgromadzenia Żydowskiego Chaim
Rumkowski stworzył niezwykle rozbudowany mechanizm biurokracji getta i nadzorował jego
poszczególnymi resortami.
Wykorzystując rzadkie materiały archiwalne, w tym setki fotografii Zgromadzenia Żydowskiego,
film obrazuje poczynania tego
zgromadzenia, warunki codziennego życia dla mieszkańców getta, kontakty Rumkowskiego z
Nazistami, aż po stopniowy rozpad
getta i deportację żyjących w nim ludzi do obozów zagłady. Jako widzowie, jesteśmy świadkami
iluzorycznych tryumfów oraz
końca łódzkiego getta.
KRÓL I BŁAZEN
anim. i reż. Elad Dan, 1999, IZRAEL, 50 min.
muz. Avi Binyamin, kolor (j. hebrajski)
Aby postarać się zrozumieć charakter i historię łódzkiego getta film prezentuje dwie historie
dwóch indywidualności, tamtego
okresu i miejsca, o przeciwnych sobie typach osobowości - sposobach radzenia z okupacyjnym
koszmarem.
Oblicze getta nie unika bowiem konrowersyjnych osądów: niektórzy postrzegają je jako
zdumiewający i przerażający zarazem
przypadek współpracy z Nazistami, inni jako bohaterską próbe przeżycia Holocaustu.
W nawiązaniu do tytułu, królem (King) jest tutaj Chaim Rumkowski - Przewodniczący Żydowskiego
Zgromadzenia. Kpiarzem (Jester)
jest zaś Yankele, którego zgryźliwe satyry i żartobliwe piosenki nagrywano dla kronik getta,
ukrytych w studni a
odnalezionych już po wojnie.
Jest to swoista składanka materiałów archiwalnych, fotografii i materiałów, i obrazów Łodzi,
zlewając się w całość grafiką i
animacjami komputerowymi.
HA-ZAMIR
reż. Rob Cooper, 2000, USA, 55 min.
(j. angielski)
Ha-Zamir to dokument o dwóch chórach. Chór Hazomir (1899 - 1941), został założony w Łodzi na
przełomie wieków, w getcie - był
to pierwszy na terenie Łodzi żydowski chór mieszany. w 1969r. w Bostonie założono Zamir
Chorale, chór bedący duchowym
spadkobiercą dawnego łódzkiego Hazomiru.
W 1999 roku, by uczcić 30-lecie swego istnienia i setną rocznicę założenia Hazomiru, bostoński
Zamir wyruszył w tournee po
Polsce, dając koncerty w Łodzi, Warszawie, Krakowie i Oświęcimiu. Film stanowi dokument z tej
podróży, opowiadając
jednocześnie o życiu kulturalnym przedwojennej Łodzi, a także o tym, jak kultura i sztuka
istniały w samym getcie.
STACJA RADEGAST
reż. Małgorzata Burzyńska-Keller, 2003, POLSKA, 10 min.
muz. Wojciech Lemański
W okresie międzywojennym Łódź była drugim co do wielkości skupiskiem żydowskim w Polsce i
stanowiła ważny ośrodek diaspory. W
1939 roku mieszkało tu 233 tys. Żydów czyli przeszło 34% ogółu ludności miasta. Pod względem
składu społecznego różnili się
oni od pozostałych mieszkańców Łodzi - Polaków i Niemców. Ich udział w gospodarce miasta
wynosił przeszło 60%.
Film posługując się w dużej mierze autentycznymi zdjęciami, a także nawiązując obrazem do
dzisiejszego wyglądu zapomnianych
miejsc, opowiada o Łodzi żydowskiej ioraz getcie. Tytułowa Stacja Radegast to stacja
przeładunkowa getta na Radogoszczu -
miejsce przeładunku żywności, opału i surowców oraz załadunku produkcji getta. Od roku 1942, a
zwłaszcza w 1944, po
ostatecznej decyzji o likwidacji, ze Stacji Radegast odchodziły systematyczne transporty
ludności żydowskiej do obozów
zagłady.
DZIELNICA ŚMIERCI
Scenariusz i reżyseria: Edward Etler, film dokumentalny, Polska 1994, 46 minut
zdjęcia: Tadeusz Kośmider, muzyka: Leszek Orlewicz, montaż: Wawka Etler, Mirosław Dobek,
dźwięk: Mirosław Dobek, producent: Jacek Gwizdała.
Film o łodzkim getcie - "Dzielnica śmierci" - zrealizowany został w Izraelu, gdzie żyje
większość ocalałych z getta więźniów. Rzecz w tym, że byli mieszkańcy łódzkiego getta, podobnie
jak inni Żydzi ocaleni z zagłady, zachowali w Izraelu milczenie przez 50 lat swojego życia.
Uznali, że ciągłe przypominanie przeszłości i ciągłe przypominanie Shoah może obciążyć
psychicznie następne pokolenia. Przez pół wieku Izrael nie odnosił się do holokaustu jak do
nieodłącznego kawałka historii narodu żydowskiego. Dla Izraelczyków zagłada była czymś, z czym
trudno się pogodzić i jeszcze trudniej żyć. Ponadto niebywale trudno było im pogodzić się z
myślą, że prawo do życia we własnym kraju uzyskali dzięki zagładzie 6 milionów Żydów, a nie
dzięki walce wyzwoleńczej, którą prowadzili w byłej mandatowej Palestynie z odwagą i
determinacją. Był to jeszcze jeden powód, dla którego nikt poza instytutami naukowymi nie
zbliżał się do ocalonych z obiektywem i mikrofonem. Poza tym nacisk na zbrodnie popełnione
przez nazistów mógł, w przekonaniu sterników państwa, zaszkodzić przyjaźni izraelsko -
niemieckiej opartej na odszkodowaniach wypłacanych przez Republikę Federalną Niemiec. Dlatego
Żydzi ocaleni z zagłady milczeli w swoim kraju
i dlatego z taką odwagą stnęli przed kamerami
polskiej ekipy filmowej.
Opracował: Daniel Skonieczny
|
