Amator

„Amator” – film zaliczany do nurtu tzw. kina moralnego niepokoju jest pierwszym fabularnym sukcesem Kieślowskiego. Scenariusz został napisany m.in. na podstawie rozmów z amatorami filmowcami. Ten autotematyczny film bogaty w wątki autobiograficzne reżysera, jest zarazem autorefleksyjnym spojrzeniem na pracę dokumentalisty, poruszającym problem etyki filmowców w czasach PRL-u. „Amator” to również opowieść o narodzinach samoświadomości twórczej reżysera. Głównego bohatera filmu można traktować jako alter ego Kieślowskiego. Mosz podobnie jak Kieślowski kręci filmy dokumentalne, przeżywa rozterki twórcze i podlega ograniczeniom władzy podobnie jak zawodowi reżyserzy w czasach Polski Ludowej.

Filip Mosz, pracownik zakładu przemysłowego kupuje kamerę filmową, aby na taśmie utrwalać dzieciństwo swojej córeczki w polskiej rzeczywistości lat siedemdziesiątych. Od swego dyrektora otrzymuje propozycję nakręcenia filmu upamiętniającego jubileusz zakładu pracy. Ten amatorski film zyskuje uznanie dyrekcji, w następstwie czego Filip staje się odpowiedzialny za zorganizowanie klubu filmowego na terenie przedsiębiorstwa. Kolejne realizacje filmów zamieniają się w jego pasję i pochłaniają twórczo głównego bohatera, spychając na dalszy plan jego życie rodzinne. Filip pokazuje w swoich filmach najbliższe i zarazem najlepiej mu znane otoczenie, w którym żyje. Realizując reportaże m.in. o rodzinnym mieście, o koledze z pracy, krytycznie przedstawia problemy rzeczywistości. Staje się zaangażowanym społecznikiem, wrażliwym na niedolę ludzką, niesprawiedliwość otoczenia; porusza drażliwe tematy. To powoduje niezadowolenie dyrekcji.

W filmie samych siebie grają Sobolewski, Jurga, a także Zanussi, który uświadamia Filipowi społeczną odpowiedzialność reżysera. Sukcesy w konkursach, przychylność i zaangażowanie kolegów, stopniowo rodzą w Filipie samoświadomość reżysera i uzmysławiają mu wartość siły oddziaływania dokumentów, pozwalają odkryć dramaty społeczne. Jednocześnie ciągła nieobecność Filipa w domu doprowadza do kłótni z żoną. Jego działanie budzi w mieszkańcach miasteczka uznanie, a u przełożonych sprzeciw. Po telewizyjnej emisji dokumentu Filipa, jego przełożony odpowiedzialny za dział kultury w przedsiębiorstwie zostaje zwolniony z pracy. Uświadamia to Filipowi „ciemną stronę” roli dokumentalisty. Rozpad rodziny, niepokój twórczy, rozczarowanie budzą w nim niepewność, co do swoich przekonań. Postanawia zrezygnować z kręcenia filmów, aby poprzez poruszanie „niewygodnych tematów” nie wyrządzać szkody innym. Wraca do domu, z którego właśnie wyprowadziła się jego żona i córka. Włącza i kieruje kamerę na siebie. Ostatnia symboliczna scena sugeruje refleksję: reżyser najpierw powinien poznać siebie i poprzez swą obserwację wewnętrzną uprawomocnić siebie do opisu świata kamerą.