EDUKACJA FILMOWA

Tropy szkoła ponadgimnazjalna

Tropy filmowe

1. Eposy starożytnych
2. Mity i mitologia, mity czasów nowożytnych (rozpoznawanie wątków mitycznych i ich transformacji w sztuce różnych epok, także w kulturze masowej).
3. Reinterpretacja mitów
   • motyw herosa w kulturze współczesnej
   • mity poszczególnych epok
   • mity kinematografii - filmy kultowe
4. Tragizm i bohater tragiczny, bohater romantyczny
5. Motyw sławy i władzy
6. Wątki apokaliptyczne w kulturze masowej
7. Bohaterowie średniowiecza - rycerz i władca (etos rycerski: pojęcie honoru, średniowieczne eposy rycerskie bądź ich motywy - współcześnie, saga a literatura fantasy)
8. Motyw miłości i śmierci, miłości i zazdrości, miłości romantycznej, tańca śmierci
9. Utopia i Arkadia - marzenia o idealnym społeczeństwie i krainie szczęśliwej
10. Fantastyka i groteska w sztuce, fantastyka naukowa - wizje przyszłości
11. Wzorce osobowe
12. Motywy: zbrodni, winy, kary, odkupienia
13. Różne postawy człowieka wobec Boga i szatana, dobra i zła
14. Sen jako motyw w sztuce
15. Różne oblicza miłości
16. Portrety kobiet
17. Cywilizacja a natura
18. Geniusz, indywidualista, artysta - kult, osoba przeklęta, artysta i jego dzieło
19. Racje serca i racje rozumu
20. Obrazy innych kultur
21. Problem wierności i zdrady, spiskowcy i buntownicy (moralne koszty spiskowania)
22. Motyw wędrówki
23. Człowiek wobec historii
24. Obraz i mechanizmy rewolucji
25. Katastrofizm
26. Sztuka realizmu i naturalizmu
27. Szekspir w filmie
28. Różne rozumienia i wzorce patriotyzmu
29. Losy Polaków, etosy polskie, mity narodowe, rozrachunek z nimi
30. Motyw świata-teatru
31. Obrazy życia wsi
32. Miasto moloch
33. Czas jako bohater dzieła
34. Motyw ogrodu
35. Motyw starości
36. Motyw labiryntu
37. Kryzys kultury
38. Kultura jako pamięć zbiorowości
39. Tragizm pokolenia Kolumbów
40. Świadectwa holocaustu
41. Człowiek w sytuacji granicznej
42. Obraz kata i ofiary
43. Doświadczenie totalitaryzmu
44. Próby ocalenia człowieczeństwa w świecie odwróconego Dekalogu
45. Rzeczywistość powojennej Polski (kraj i emigracja), rzeczywistość peerelowska i jej groteskowa deformacja
46. Konflikty międzypokoleniowe
47. Zagadnienie wolności słowa
48. Postmodernizm
49. W świecie kultury masowej, reklamy i Internetu
50. Problem adaptacji filmowej
51. Oblicza epok

Zalecana lektura :

• A. Mickiewicz - Pan Tadeusz, Lawa- opowieść o Dziadach
• B. Prus - Lalka
• E. Orzeszkowa - Nad Niemnem
• H. Sienkiewicz - Potop, Quo vadis,
• S. Wyspiański - Wesele
• W. Reymont - Chłopi
• S. Żeromski - Ludzie bezdomni, Przedwiośnie
• W. Gombrowicz - Ferdydurke
• Witkacy - Nienasycenie, Pożegnanie jesieni


• wybrane dramaty starożytne: Król Edyp, Medea, Tytus Andronikus
• W. Szekspir - Makbet (Tron we krwi, Tragedia Makbeta)
• J. Conrad - Jądro ciemności - Czas Apokalipsy
• A. Camus - Dżuma
• F. Kafka - Proces
• M. Bułhakow - Mistrz i Małgorzata

inne teksty kultury (spektakle teatralne, utwory muzyczne, obrazy, słuchowiska, programy telewizyjne, teksty prasowe).

ZAGADNIENIA FILMOZNAWCZE - SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
(oprac. na podstawie Joanna Olczak, Plan realizacji materiału wiedzy o kulturze w liceum i technikum, Wydawnictwo STENTOR, Warszawa 2004)

1. Film - medium i sztuka
   • film jako medium i tekst kultury,
   • rodzaje planów filmowych i ich funkcja,
   • rola efektów specjalnych,
   • zależność sztuki filmowej od rozwoju techniki,*
   • film jako przedsięwzięcie ekonomiczne,*
   • mechanizm tworzenia w filmie iluzji rzeczywistości,*
   • film animowany,*
   • film a inne sztuki.*
2. Narracja filmowa
   • scenariusz i scenopis,
   • podstawowe elementy budowy dzieła filmowego (ujęcie, scena, sekwencja),
   • elementy narracji filmowej (czas, przestrzeń, wydarzenia),
   • rola montażu w filmie,
   • rodzaje montażu filmowego (np. montaż narracyjny, montaż intelektualny),
   • narracja w filmie fabularnym i powieści - różnica i podobieństwa,
   • sposób opowiadania historii w kinie dawnym,*
   • sposób narracji w kinie hollywoodzkim,*
   • znaczenie selektywności obrazu filmowego.*
3. Filmowe środki wyrazu
   • główne pojęcia stylistyki filmowej (ujęcie, przeciwujęcie, plan, kadr, scena),
   • rola środków filmowych środków wyrazu w tworzeniu narracji filmowej i budowaniu znaczeń;
   • analiza i interpretacja tekstu filmowego (z zastosowaniem terminologii filmoznawczej).*
4. Kino gatunków
   • pojęcia: kino gatunków, konwencja gatunkowa, klasyka gatunku,
   • wyróżniające cechy podstawowych gatunków filmowych,
   • stylizacja w filmie (pastisz, parodia),*
   • kino jako "fabryka snów,*
   • rola kina gatunków w kulturze.*
5. Kino autorskie
   • twórcy filmu (zawody i funkcje osób pracujących nad realizacją filmu),
   • film jako dzieło zbiorowe i dzieło reżysera,
   • znaczenie określenia "kino autorskie",
   • postulaty francuskich reżyserów Nowej Fali,
   • polska szkoła filmowa i jej przedstawiciele,
   • wybitni twórcy europejskiego i polskiego kina autorskiego i ich dokonania (na wybranych przykładach),*
   • znaczenie metafor: film jako współczesna katedra, kamera-pióro.*
6. Adaptacje filmowe, adaptacje filmu
   • adaptacja filmowa a jej literacki pierwowzór (stopień wierności oryginałowi, celowość wprowadzonych zmian, granice inwencji reżysera),
   • środki wyrazu zastosowane w adaptacji,
   • przykłady znanych adaptacji filmowych (polskich i zagranicznych),
   • problemy związane z adaptacją filmu (np. w komiksie, grze komputerowej).*
   • związki między literaturą i filmem (nieprzekładalność literatury i filmu?).*
7. Film dokumentalny
   • film dokumentalny a film fabularny (różnice i podobieństwa),
   • przykłady filmów łączących fikcję z dokumentem,
   • rola inscenizacji i komentarza w filmie dokumentalnym,
   • film dokumentalny jako subiektywna wypowiedź reżysera,
   • możliwości manipulacji w filmie dokumentalnym,
   • kodeks etyczny BBC.